STEM BIJ TRANSGENDERPERSONEN
De stem vormt een belangrijk onderdeel van je identiteit. Wanneer de stem niet past bij het ervaren gender spreken we van genderdysfonie. Wanneer je niet tevreden bent met hoe je stem klinkt, kan je bij ons terecht voor onderzoek en behandeling.
WAT IS EEN STEM IN TRANSITIE?
​
De stem vormt een belangrijk onderdeel van je identiteit. Wanneer de stem niet past bij het ervaren gender spreken we van genderdysfonie. Het veranderen van de stem en communicatie is dikwijls een onderdeel van de transitie.
​
Mannen hebben gemiddeld een lagere toonhoogte dan vrouwen (gemiddeld 120Hz). Dit komt omdat mannen een groter strottenhoofd (larynx) hebben, waardoor hun stembanden langer en dikker zijn. De stembanden trillen trager wat leidt tot een lagere stem. Vrouwen hebben kortere en dunnere stembanden, wat leidt tot een hogere gemiddelde stemtoonhoogte (gemiddeld 220Hz) Daartussen ligt een zone waarbij het voor anderen moeilijk te onderscheiden is of het om een vrouwen- of mannenstem gaat (150-185Hz). Dit noemen we de genderambigue zone.
​
Naast de toonhoogte zijn er nog heel wat andere aspecten die ervoor zorgen dat je stem mannelijker of vrouwelijker klinkt (vb. resonantie, luidheid, intonatie, enz.)
​
Wanneer je niet tevreden bent met hoe je stem klinkt, kan je bij ons terecht voor onderzoek en behandeling.
​
HOE VERLOOPT EEN ONDERZOEK?
Het stemorgaan en zijn functie worden onderzocht door een neus-keel-oorarts en een stemtherapeut (logopedist). Het stemapparaat heeft 3 functies: ademen, de luchtweg beschermen tijdens het slikken en stemgeving. Elke mens is afhankelijk van deze 3 functies elk moment van de dag.
​
Naast een grondige bevraging en een klinisch onderzoek van de hals gebeurt er een kijkonderzoek van de stembanden (laryngoscopie) in rust en tijdens stemgeving. Dit wordt aangevuld door een stroboscopie, een onderzoek waarbij d.m.v. korte lichtflitsen het trillingspatroon van de stembanden vertraagd en dus meer gedetailleerd wordt weergegeven.
​
Vervolgens wordt er geluisterd naar de stemgeving en de stemcapaciteit en gebeurt er een objectief stemonderzoek. We laten je o.a. toonglijden, zachter of luider stemgeven, zachtjes zingen in de kopstem enz. om zo te achterhalen wat er allemaal mogelijk is met je stem. We onderzoeken ook de aerodynamische parameters (de maximale fonatietijd), akoestisch perceptuele parameters (bv. habituele spreektoonhoogte, stemkwaliteit in functie van de verandering intensiteit en toonhoogte) en het stembereik (intensiteit en frequentie dynamiek).
Daarnaast gaan we ook na wat je verwachtingen en wensen zijn t.o.v. je stem a.d.h.v. een aantal vragenlijsten en een gesprek.
BEHANDELING
LOGOPEDIE
​
Therapie bij transvrouwen vangt gewoonlijk aan bij het opnemen van de vrouwelijke genderrol, omdat er dan voldoende mogelijkheden zijn om te oefenen in het dagelijkse leven. Maar ook trans mannen kunnen baat hebben bij logopedie, vooral als zij vaak zingen.
In de logopedische behandeling wordt zeer stapsgewijs geleerd om te spreken op een voor jou gepaste toonhoogte. Na het leren horen van verschillen qua toonhoogte, bouwt men systematisch op, gaande van klanken naar woorden, automatische reeksen (tellen, dagen van de week opnoemen, …) lezen, en conversatie tot tenslotte spontane spraak in reële communicatiesituaties.
Er wordt ook aandacht besteed aan andere aspecten zoals toonhoogtevariatie, articulatie en recent ook aan de resonantie. Naast de verbale aspecten van communicatie vormt de non-verbale communicatie een essentieel onderdeel van onze communicatie. Tijdens de training wordt ook hieraan uitgebreid aandacht besteed.
HORMONEN
​
Bij vrouw-naar-mantransitie worden de stembanden dikker en langer onder invloed van behandeling met mannelijk hormoon, een proces dat tijdens de natuurlijke mannelijke puberteit ook plaatsvindt. De stem wordt hierdoor zwaarder.
​
FONOCHIRURGIE
​
Deze ingrepen worden vooral bij transgenderpatiënten uitgevoerd indien er onvoldoende stemverhoging kan bekomen worden na intensieve logopedie. Hiervoor bestaan er verschillende technieken waarbij onze voorkeur gaat naar de Wendlerglottoplastie gezien deze minst invasief is. Hierbij wordt het trillend gedeelte van de stembanden verkort door het aanleggen van een web vooraan ter hoogte van de stemspleet waardoor de spreektoonhoogte verhoogt. Deze ingreep gebeurt onder algemene anesthesie via daghospitalisatie.